Tematy wykładów i warsztatów

Tematy wykładów i warsztatów dla szkół prowadzonych przez pracownikówInstytutu Geologii UAM w Poznaniu

- wszystkie zajęcia są dopasowane do wieku uczniów

w roku szkolnym i akademickim 2019/2020

Rozpoznawanie skał iminerałów: skały magmowe (wykład i warsztaty - godzinowo dopasowane domożliwości szkoły/klasy oraz do wieku uczniów)

Wykład wprowadzający. Tematem wystąpienia jest zaprezentowanie:głównych grup minerałów skałotwórczych skał magmowych (morfologia kryształów,cechy fizyczne kryształów itp.), kolejności krystalizacji, formy skupienia,struktur i tekstur występujących w skałach oraz powiązanie tych cech z miejscempowstania danej skały (głębokość, temperatura, ciśnienie, czas potrzebny nakrystalizację itp.).

W czasie wystąpienia omawia się również: formy ciał magmowych oraz zasadyklasyfikacji skał magmowych oparte na obserwacjach makroskopowych - „okiemnieuzbrojonym”.

Warsztaty. Uczniowie oglądają kolekcję skał oraz próbują:

• rozpoznać ilość występujących w nich minerałów;
• dokonać podziału na skały kwaśne i obojętne+zasadowe (obecność kwarcu);
• dokonać podziału na skały głębinowe i wylewne (analiza struktury i tekstury);

Na każdym etapie rozpoznawania prowadzący koryguje błędy, wyjaśnia ipokazuje na jakie cechy/minerały w skale należy zwrócić szczególną uwagę przyjej identyfikacji.

Rozpoznawanieskamieniałości i paleontologia (warsztaty - godzinowo dopasowane do możliwościszkoły/klasy)

Podczas warsztatów uczestnicy uczą się rozpoznawania najważniejszych grupskamieniałości, poznają ich znaczenie w badaniu dziejów Ziemi (stratygrafia), atakże uczą się ustalania wieku skał na podstawie zawartych w nich pozostałościorganizmów żywych. Zajęcia prowadzone są z wykorzystaniem bogatej kolekcjipaleontologicznej, większość czasu przeznaczona jest na pracę uczniów zeskamieniałościami.

Budowa wnętrza Ziemi itektonika płyt litosfery (wykład/dyskusje z uczniami)

Wykład przedstawia ewolucję poglądów wyjaśniających „globalne” procesyzachodzące na naszej planecie (wulkanizm, trzęsienia ziemi, deformacje warstw,sedymentację różnych osadów, powstawanie gór itp.).

Na początku omówione zostają teorie geotektoniczne: stabilistyczne imobilistyczne, zakładające zmieniające się wymiary Ziemi jak i zakładające jejstałość promienia oraz spór pomiędzy neptunistami a plutonistami.

Szczególną uwagę skierowano na rozwój poglądów doprowadzających dopowstania założeń geotektonicznej teorii płyt litosfery:

• wstępne teorie i założenia Wegenera i du Toit’a;
• badania skał i skamieniałości na kontynentach - podobieństwa;
• badania den oceanicznych (dla klas starszych: B. Heezen i M Tharp, H. Hess);
• magnetyczne właściwości skał i pozorny ruch biegunów Ziemi;
• paleomagnetyzm den oceanicznych i ich wiek;
• izostazja;
• budowa wnętrza Ziemi – cechy fizyczne wyróżnionych geosfer i ich granice;
• powiązanie wulkanizmu, trzęsień ziemi, powstania orogenów z granicami płyt.

Wykład koncentruje się na prezentacji (na przykładach) głównych założeńteorii płyt litosfery:

• rodzaje granic płyt i ich położenie;
• przyczyny, tempo ruchu płyt;
• cykl Wilsona;
• występowanie pióropuszy płaszcza, trójzłączy;
• procesy zachodzące na granicach płyt (wyspy Japońskie, uskok San Andreas);
• powstawanie den oceanicznych (oceanów), pozycja i interpretacja ofiolitów,  tworzenie się pasm górskich (Himalaje, Andy, Alpy).

Na wykładzie przedstawiona zostaje również teoria ekspandującej Ziemi.

Czas w geologii (wykład/dyskusjez uczniami)

Wykład przedstawia metody korelacji skał stosowane w geologii, omawiaróżnice pomiędzy jednostkami chronostratygraficznymi i geochronologicznymi,prezentuje założenia, ograniczenia, zalety i wady metod wyznaczania wiekuwzględnego i „bezwzględnego” - izotopowego skał.

Na początku omówiona zostają założenia:  

• aktualizmu geologicznego;
• zasady N. Steno;
• niepowtarzalności gatunkowej w świecie zwierząt i roślin.

Wykład skupia się na prezentacji i omówieniu (na przykładach) zalet i wadstosowanych w geologii metod korelacji skał:

• litostratygrafia (+stratygrafia sekwencji, stratygrafia zdarzeniowa);
• magnetostratygrafia;
• biostratygrafia – rola skamieniałości przewodniej, wyznaczanie poziomów zasięgu, problem gatunek biologiczny a gatunek geologiczny (konodonty, dymorfizm płciowy u amonitów); omówienie wybranych skamieniałości przewodnich (trylobity i amonity), mikroskamieniałości itp.;  
• wiek izotopowy skał, promieniotwórczość, prawo rozpadu, czas połowicznego zaniku, problem układu zamkniętego, szeregi rozpadu - izotopy stosowane w geologii (zakresy czasowe, jakie skały badane), dokładność pomiaru – rozkład prawdopodobieństwa, metoda radiowęglowa (kalibracja - BP, BC, AD);
• dendrochronologia;
• tabela stratygraficzna.

Zjawiska krasowe –największe i najpiękniejsze jaskinie (wykład)

Wybrane Parki NarodoweUSA czyli "spacer" geologiczny za wielką wodą

Inne zajęcia z zakresu

• geomorfologii,
• geologii,
• hydrogeologii,
• geologii inżynierskiej

do uzgodnienia znauczycielami chcącymi odwiedzić nasz Instytut Geologii wraz z uczniami lubchętnymi na podjęcie innej formy współpracy (w wybranych przypadkach możliwośćodbycia zajęć w szkole).

Przykłady zajęć douzgodnienia:

• Budowageologiczna (lub atrakcje geologiczne) wybranego rejonu Polski
• Czymzajmuje się geologia inżynierska / Jak uniknąć katastrofy budowlanej
• Energiaz wnętrza Ziemi – geotermia.
• Geozagrożeniaw Polsce i na świecie
• Historiageologiczna Polski
• Kamieńw architekturze i sztuce
• Kartografiageologiczna - „umiejętność czytania” mapy geologicznej.
• Meteoryt„Morasko” / o meteorytach ogólnie
• Mineralogia- podstawowe minerały i ich cechy
• Pochodzenieczłowieka
• Podziemnemagazyny paliw i gazu w strukturach geologicznych.
• Procesykształtujące powierzchnię Ziemi - wietrzenie, erozja, sedymentacja
• Skądsię bierze woda w kranie (hydrogeologia)?
• Skądsię wzięło życie na Ziemi / Dzieje życia na Ziemi
• Wodylecznicze/termalne
• Wulkany/ Wulkanizm w Polsce i na świecie
• Złożasurowców mineralnych w Polsce (ropa, gaz, węgiel, sól, miedź itp. – do wyboru)/ Skąd się wziął węgiel brunatny / ropa i gaz / sól

Zapraszamy także do lapidarium przedInstytutem Geologii oraz do Pracowni Muzeum Ziemi (muzeumziemi.amu.edu.pl)

JESTEŚMY OTWARCI NAPROPOZYCJE NAUCZYCIELI

SERDECZNIE  ZAPRASZAMY